donderdag 30 april 2015

Rente - voor geen mens te vatten?

Het is meivakantie. Ik hoop dat iedereen is uitgerust. Ik heb een blog klaar over een ingewikkeld principe, waar je even rustig voor moet zitten. Maar als je dit snapt, kan het je veel geld besparen in je leven...

Rente op rente is een indrukwekkend principe. Ook nog een heel mooi iets, en een ecologisch principe, het gaat over groei. Waarbij elke uitbreiding bijdraagt aan de nieuwe uitbreiding.
Klinkt ingewikkeld. En onze mensenhersenen vinden het ook heel ingewikkeld. Hersenwetenschappers hebben uitgevogeld dat dat mensenhersenen het principe nauwelijks kunnen begrijpen en niet aanvoelen. Niet echt, hoe natuurlijk dit principe ook is.

En de werking lijkt op de groei van een woekerplant. Een woekerplant die bij verkeerde keuzes je leven kan verstikken. Of juist laten bloeien, afhankelijk of je een lening hebt of juist spaargeld. Dit merk je vooral als je over langere periodes kijkt, over 10 jaar of langer.
En een jaar of 10 of langer, ik hoop dat je zo lang wel leeft. Dus voor langdurige beslissingen waar rente in meespeelt, is dit stuk de moeite waard.

Waarschuwing: je hersens moeten even serieus werken bij dit stuk. Lees het vooral als je helder bent, en hou papier bij de hand. Makkelijker kan ik het niet maken, ik hoop wel duidelijk.

De truuk van rente-op-rente is dat het blijft optellen, zowel in de lengte als in de breedte. Het groeit alle kanten op. Of anders gezegd: Ieder deel blijft bijdragen en blijft zichzelf splitsen. Laat deze beelden even op je inwerken.
Dan ga ik rente-op-rente nu uitleggen met een voorbeeld en wat getallen.

Stel je hebt 1000 euro, dat noemen we hoofdsom (net als de bank). En we zetten de rente op 5%, dat rekent makkelijk als voorbeeld.

Na een jaar komt er rente bij, da's 50 euro.
Als we dat laten staan komt het totaal op 1000 + 50 = 1050.

Na nog een jaar komt er weer rente bij op je hoofdsom, plus de rente-op-rente.
Let even op: je hebt 1050 en krijgt weer 50 rente.
Plus 2,50 er bovenop als rente op de 50 euro rente die je vorig jaar  er bij had gekregen. Had jij dit verwacht? Dit lijkt wel magisch. Altijd leuk, iets gratis krijgen.
Totaal nu (1000+50) +50 +2,50 =1102,50.

Het derde jaar begint de magie verder te voorschijn te komen. Blijf goed opletten.
We krijgen er dit jaar bij: 50 euro rente op de hoofdsom.
En 2,50 rente op de rente van vorig jaar.
En 2,50 op de (50 euro) rente uit jaar 1, die hadden we laten staan.
En 0,125 euro op de 2,50 rente-op-rente van de (50 euro) rente uit jaar 1, zie vorige regel.
In totaal wordt er bij geteld: 55,13 euro. Ergens is ruim 5 euro extra verschenen dit jaar. Magisch!
Totaal komen we nu op 1102,50 +55,13 = 1157,63.

Voor het derde jaar wordt het ingewikkelder, het groeit opeens alle kanten uit. Als het te ingewikkeld wordt, staan verderop de cijfers in overzicht.
We krijgen er dit jaar bij: 50 euro rente op de hoofdsom.
En 2,50 op de (50 euro) rente van vorig jaar=jaar 3.
En 2,50 op de (50 euro) rente uit jaar 2.
En 2,50 op de (50 euro) rente uit jaar 1.
En 0,125 euro op de 2,50 rente-op-rente van jaar 3.
En 0,125 euro op de 2,50 rente-op-rente van jaar 2.
En 0,125 euro op de 2,50 rente-op-rente die er nog stond uit het derde jaar= jaar2. Die hadden we laten staan op de rekening.
En 0,0625 op de (0,125) rente op de (2,50) rente-op-rente die we in het derde jaar hadden gekregen en laten staan.
Ben je er nog? KNAP!
Totaal komt er nu bij: 57,88.
Maakt in totaal 1215,51.

Het principe blijft werken, en er komen steeds meer extraatjes te voorschijn, die alsmaar blijven optellen. Als ik het ga uittypen, wordt het onleesbaar. In een tabel:
Rentebedrag Elk jaar percentage er op
begin 1000 0 € 1.000,00 1000
Eind 1e jaar 1050 1 € 1.050,00 (1000) + 50
Eind 2e jaar 1100 2 € 1.102,50 (1000+50) + 50 + 2,5
Eind 3e jaar 1150 3 € 1.157,63 (1000+50+50+2,50) +50 + (2,50*2) + 0,125
Eind 4e jaar 1200 4 € 1.215,51 (1157,63) + 50 + (2,50*3) + (0,125*3) + 0,00625 
Eind 5e jaar 1250 5 € 1.276,28 (1215,51) + 50 + (2,50*4) + (0,125*6) + (0,00625*3) + 0,00003125
Eind 6e jaar 1300 6 € 1.340,10 eeehhhh. laat maar. Dit wordt te erg
Eind 7e jaar 1350 7 € 1.407,10
Eind 8e jaar 1400 8 € 1.477,46
Eind 9e jaar 1450 9 € 1.551,33
Eind 10e jaar 1500 10 € 1.628,89


Zelfs in een tabel wordt de optelsom onleesbaar ingewikkeld.

Misschien denk je nu: er verschijnen van allerlei bedragen magisch, maar het zijn maar kleine getallen.
Dat klopt.
Maar het telt wel echt op. De meeste mensen denken gevoelsmatig aan een rentebedrag dat er elk jaar bij komt. En tellen dat op in hun hoofd. Dan krijg je rentebedragen zoals in de linkse kolom. Maar de rente-op-rente werkelijkheid staat in de rechterkolom.
Scheelt dat?
Kijk even rustig.


Heb je gezien dat je 9 jaar zomaar 10% extra hebt, ten opzichte van een berekening die met een vast rentebedrag werkt? Dat is best wel veel! 10% magisch er bij! Waar komt dat vandaan? Van al die kleine beetjes die elk jaar weer komen en blijven staan en het volgende jaar weer bijdragen.
Het rente-op-rente principe is genoeg om banken te laten verdienen aan leningen en aan spaargeld.

Dit is het principe dat mensen niet snappen. En niet aanvoelen. Niet kúnnen snappen, en niet kunnen aanvoelen. Onze hersenen zijn niet gebouwd om dit principe te bevatten. Dus als je het voorbeeld ingewikkeld vind, of helemaal niet snapt, ben je niet gelijk hopeloos dom. Je bent dan net zo als iedereen eigenlijk.

Een recente Nobelprijswinnaar, dhr. Kahneman, heeft z'n hele leven onderzoek gedaan naar hoe we nadenken en beslissen. Hij (en nog een aantal andere psychologen en economen) hebben verwoord wat we allemaal wel aanvoelen: we hebben 2 soorten denken. Ik noem ze hier je onderbewuste of je gevoel, en je ratio.
Je onderbewuste kan veel dingen door elkaar mengen om tot een conclusie te komen. Maar rekenen? nee. Soms een beetje optellen, maar niet altijd met de goede uitkomst. Heel soms vermenigvuldigen, en dat gaat nog vaker fout. Je onderbewuste gebruikt veel mentale afsteekroutes (cliches, vooroordelen, hokjesgeest) om snel tot een beslissing te komen. Tja, ongeveer kan dat wel kloppen. Voor rekenen werkt voor geen meter.
Je ratio kan wel rekenen. Heel nauwkeurig en hele ingewikkelde zaken. Mooi joh! Tenminste, zo goed als je jezelf hebt laten aanleren. Er zijn mensen die voldoende wiskunde hebben gehad om de formules met machtsverheffen te onthouden en toe te kunnen passen. Dat is een minderheid van de bevolking, ik schat zelf een procent of 10. Maar zelfs die mensen kunnen rente-op-rente alleen maar berekenen, aanvoelen hoe het werkt is ook voor hen niet weggelegd.
Dus pas op: je gevoel kan werken met vermenigvuldigen, en dat lijkt op rente-op-rente, maar werkt na een aantal keren toch echt anders uit! Die 10% die er na een paar jaar bij zat, voelt magisch, maar is heel reeel op je bankrekening. Juist degenen die het wel kunnen berekenen moeten hier heel erg voor op hun hoede zijn.
Het nadeel is wel dat je ratio energie en tijd kost om te gebruiken. Dus dat rekenen lukt alleen als je fit bent, niet 's avonds laat en niet als je veel stress hebt. Dan maakt iedereen fouten.

Nu is dit voorbeeld met een rente van 5%. Voor een spaarrekening onrealistisch hoog, maar voor een lening onrealistisch laag. Voor spaarrente werkt dit principe dus minder hard door dan je gevoel die gewoon vermeningvuldigt. Voor leningen (met bijvoorbeeld 16% rente, of soms wel 20%) veel harder. Ik zet even de getallen neer voor 16% - wat de meeste banken rekenen voor rood staan.
Rentebedrag Elk jaar percentage er op
begin 1000 0 € 1.000,00
Eind 1e jaar 1120 1 € 1.120,00
Eind 2e jaar 1240 2 € 1.254,40
Eind 3e jaar 1360 3 € 1.404,93
Eind 4e jaar 1480 4 € 1.573,52
Eind 5e jaar 1600 5 € 1.762,34
Eind 6e jaar 1720 6 € 1.973,82
Eind 7e jaar 1840 7 € 2.210,68
Eind 8e jaar 1960 8 € 2.475,96
Eind 9e jaar 2080 9 € 2.773,08
Eind 10e jaar 2200 10 € 3.105,85

Nu is de magie van 10% verschil al bereikt na 4 jaar!
Als je dit moet betalen is dit Jakkies! (zouden banken daarom ons zo graag laten roodstaan?)

En rente-op-rente werkt geniepig hard door, zeker als je niet doorhebt hoeveel je al met al betaalt. Bijvoorbeeld omdat je niet elke cent bijhoudt. Zoals ik. Of omdat het om kleine bedragen gaat, waar je aan went. Elke maand een beetje meer dan je denkt, ach dan dat ijsje maar niet extra.

Dus dit principe werkt verstikkend als je de rente bij je lening opgeteld krijgt, jaar na jaar.
En het principe werkt bevrijdend als je je spaargeld tegen een redelijk percentage kan wegzetten, jaar na jaar. Spaarrekeningen geven nu 1,5%, crowdsourcing geeft 8%. Dat verschil is groot
1,5 % rente 8 % rente
€ 1.000,00 € 1.000,00
€ 1.015,00 € 1.080,00
€ 1.030,23 € 1.166,40
€ 1.045,68 € 1.259,71
€ 1.061,36 € 1.360,49
€ 1.077,28 € 1.469,33
€ 1.093,44 € 1.586,87
€ 1.109,84 € 1.713,82
€ 1.126,49 € 1.850,93
€ 1.143,39 € 1.999,00
€ 1.160,54 € 2.158,92

Maar als je hersenen dit principe zo slecht kan snappen, hoe kun je dan een wijze beslissing maken over spaargeld of investeringen, of juist over leningen (inclusief hypotheken)?
Als je weet dat je hersens een valkuil hebben, hoe kun je daar dan om heen manouvreren?
Is het hopeloos?

Nou nee.
Probeer je gevoel en je ratio allebei te gebruiken, en zo handig mogelijk. Zeker bij grote leningen (dus bij een hypotheek) leveren de uren die je in een goede beslissing investeert waarschijnlijk meer geld op dan je bij je baas in weken kunt verdienen. De mensen die dit kunnen, winnen gemiddeld 80.000 euro in hun leven. Gemiddeld.

Als cijfer gedoe teveel is, speel dan veilig.
Schrijf op wat je denkt dat iets kost. En vermenigvuldig dat met 2,5 of 3 als je er een lening voor neemt. Dat cijfer klopt beter bij je gevoel dan de winkelprijs. Dit type beslissers moeten er gewoon van uitgaan dat rente op rente drie keer zo hard aantelt ten opzicht van wat je denkt. Echt waar. Ik weet het dit is geen fijn nieuws. Maar wel portemonnee-waar.
Misschien is het nog wel even handig om te bedenken dat deze wereld de mensen bevoordeelt die geld hebben, zij gaan er meestal hard op vooruit. En de mensen die rente betalen (via welke lening dan ook) gaan er (drie)dubbel zo hard achteruit dan ze waarschijnlijk zelf aanvoelen of denken: de tijd die ze rente betalen, de rente-op-rente die ze betalen, en de achterstand die ze hebben omdat ze dure keuzes moeten maken omdat ze geen buffer hebben.
Met deze mentale truuk kun je, een beetje, ongeveer, met je gevoel rente te beoordelen.
Of ga je toch nog even de cijfers induiken?

De eerste stappen zijn met je ratio.
Dat doe je het wijste op een moment met energie. Niet in haast, niet als je moe bent, of angstig. Grote beslissingen neem je niet even, toch?
Stap 1: Zet op een rijtje wat je hebt en wat je nu uitgeeft. Zorg voor inzicht in wat je kan betalen. Nu. Maar ook over 5 jaar, als je kinderen hebt, of juist niet meer. En maak een derde set cijfers voor als het leven niet-zo-goed gaat (arbeidsongeschiktheid of werkloosheid).
Rotwerk misschien, maar het levert echt geld op bij de juiste beslissing. Of had je al een budget? Dan is deze stap een makkie.

Stap 2: Bereken hoeveel rente je moet betalen voor een lening, liefst over de hele looptijd. Gebruik excel, of een calculator op het internet. En ga bij een hypotheek dan vooral door tot je minstens 15 jaar verder bent. Dan zie je het verschil pas goed voor je.
Maak die getallen vervolgens visueel: maak een grafiekje, of zet de getallen op een rijtje onder elkaar. Hoeveel rente betaal je op een lening van 200.000 euro, bij elkaar in 15 jaar? En na 20 jaar?

Pittige klus. En je schrikt je dood waarschijnlijk. Maar om deze getallen ging het nou net.
Wil je nog steeds die lening? Is het object wat je daarmee beschikbaar krijgt deze rente (en moeite om dit geld te verdienen) waard?

Bij grotere bedragen (hypotheek en pensionzaken) vergelijk je cijfers met het advies van een vertrouwd financieel adviseur. Zo een die je betaalt, en een die vlgs de consumentenbond regels OK is. Check rustig cijfers en regels op een officiele site, als de belastingdienst. Als je hetzelfde leest op diverse websites, die elkaar niet napraten, zal het wel kloppen.

Dan stap 3:
Zet de voor en nadelen van het object op een rijtje. Naast de cijfers/grafiek van je rente.
Wil je een auto als die je het dubbele kost van de winkelprijs? Of betaal je de kleinere van je spaargeld? Of kun je deze zomer het nog op de fiets af?
Heb je die TV nu nodig, en wil je daar bovenop de winkelprijs nog rente betalen? Of wacht je even en spaar je hem bij elkaar? (dan krijg je de rente, van de bank of de crowdfunding)
Wil je een huis nu hebben, al betaal je veel meer dan je huidige huurhuis of kamer? Welke voordelen biedt een koophuis tov de rente die je er extra voor moet betalen? (meer ruimte of  het regelen van je pensioen). En vergeet de nadelen niet (als je wilt verhuizen, zit je geld in de stenen vast tot je verkoopt)
Creatieve mensen kunnen ook nog de voor- en nadelen in plaatjes of kleuren uitdrukken. Als je dat kunt, vooral doen! Zet de link van je blog dan vooral in de reacties hier, dan kunnen nog meer mensen het gaan snappen.

En als je creatieve alternatieven kunt verzinnen, zet die er rustig bij. Een jaar langer thuiswonen levert dan zomaar 2 jaar korter betalen aan je hypotheek op. Of misschien wel meer. Betekent dat 2 jaar minder bij een baas hoeven werken? Of 2 jaar die je kunt reizen?
Ook kleine kosten helpen mee: Een jaar lang niet in de kantine eten en je kledingbudget halveren, zodat je zonder extra lening wel die badkamer kan verbouwen?


Nu komt stap 4, waarin je je gevoel kunt laten meespreken.
Laat dit overzicht liggen. Minstens 1 nacht en/of 1 lange wandeling lang. Weeg de voor- en nadelen af.
Droom.
Voel.
Wik en weeg.
En dan opeens weet je het. Dan heb je met je beste kunnen opeens.... gekozen.

Wil je nog steeds? Veel plezier met je aankoop! Ga er goed van genieten.
(en ik besef dat ik voor mijn eigen spaargeld nog het een en ander wil doorrekenen)

dinsdag 28 april 2015

Waarom je wel een hypotheek neemt

Mijn blog wordt gelezen door een set mensen die zich oncomfortabel voelen bij het gevoel dat ze een lening hebben. Leningen moeten afbetaald worden, en wel zo snel mogelijk!
In dat hoenderhok wil ik een knuppeltje gooien.

Leningen zijn niet altijd verkeerd.
Leningen geven een mens de optie iets te kopen voordat -ie het geld bij elkaar heeft gespaard. En hoe meer keuzes, hoe leuker een mens het leven kan maken.

Dat geld (dat je haalt bij de geldwinkel - zeg een bank), moet je natuurlijk wel betalen. Rente, heet dat. Is dat dan niet verkeerd?
Tja. Niet altijd, vind ik.

We betalen voor veel dingen in het leven, die we willen hebben.
Ik betaal voor mijn benzine. Zodat ik op mijn werk kom, of bij mijn ouders en vrienden.
Ik betaal voor mijn eten. Zodat ik overleef, of zodat ik geniet. Of allebei.
Ik betaal voor mijn TV. Zodat ik een leuke avond heb.
Ik betaal voor mijn internet. Zodat ik nieuwe kennis opdoe, en zodat ik geniet van leuke youtube filmpjes. Of van de Speld. Of het financiele dagblad.

Ik betaal wel graag zo min mogelijk.
En ik betaal graag alleen voor de dingen die ik nodig of heel leuk vind. Als consuminderaar heb ik gekozen wat een goed leven is, en alleen daarvoor betaal ik. Niet meer dan nodig.

Mijn huis betaal ik ook. Mijn huis is nodig (het is best koud en nat anders). En ik heb de luxe dat ik ook nog een leuk, lekker huis heb.
Op dit moment heet dat bedrag "hypotheek". Vroeger heette het "huur". In beide gevallen moest ik het overmaken, omdat ik anders niet in het huis mocht wonen. En in beide gevallen woonde ik veilig, droog en met plezier.

Al met al: betalen voor mijn onderdak ga ik toch doen.
En de afweging of ik via huur of via hypotheek ga betalen, hangt af van diverse factoren.

Als ik geen hypotheek zou hebben, maar zou huren, zou de uitgave er in de toekomst  blijven langskomen. Bij hypotheek heb ik het voordeel dat er een eind gaat komen aan die maandelijkse uitgave (al duurt dat nog wel een jaar of 15 a 20).
Bij huurwoningen heb ik voordeel dat die in goedkopere varianten voorkomen dan koopwoningen. Ook omdat huur soms via cooperaties gaat. En op huur kun je in sommige situaties door de overheid gesponsord worden in de vorm van huursubsidie. Dus in sommige situaties is huur best een goed idee. Als je niet zo groot wilt wonen, is huren soms zelfs de enige keuze (kun je een studenten kamer van 25 m2 kopen?).
Of als je per maand niet zoveel wilt of kunt betalen. Of als je snel weg wilt kunnen. Of als je geen sores wilt met onderhoudswerk.
Huren is soms de beste optie. Zo huurde ik 10 jaar geleden, en dat was toen de goede keuze.

Stel dat ik kies voor kopen, dan heb ik waarschijnlijk het geld nog niet allemaal bij elkaar gespaard. Dan kan ik eens doorrekenen of het goedkoper is de hypotheek (aflossing + rente) te betalen, ten opzichte van huur. Met de rente koop ik dan de mogelijkheid om ooit te niet-meer-hoeven-betalen voor mijn huis, en om op de lange termijn gerekend goedkoper uit te zijn.
Of ik wil graag dat ene speciale huis (dat bijvoorbeeld alleen te koop en niet te huur is), waar ik meer voor wil betalen dan een huurwoning. Bovendien mag ik in een koopwoning meer verbouwen dan in een huurwoning, dus met speciale woonwensen is kopen ook een pre.
Na de koop - en de afbetaling van de lening!- heb ik ook een spaarpotje opgebouwd (waarde van het huis), en dit is een vorm van vermogen. Handig als deel van het regelen van mijn kosten voor de oude dag. Geen vaste waarde (de huizenmarkt fluctueert), wel buiten de belasting. Denk zelf na of je dat een plus of een min vindt.

En het kan best een goede beslissing zijn om een hypotheek te nemen. Eerder-kunnen-kopen levert je dan extra huis-mogelijkheden op, die je met alleen zelf sparen niet had gehad. En opties die me voordeel bieden, tja, die wil ik best serieus overwegen, en misschien zelfs voor kiezen.

En ik ben blij dat onze economie de mogelijkheid biedt om geld te lenen. Want daardoor heb ik meer keuzes dan zonder lenen.
Een hypotheek is een vorm van delen: ik mag het spaargeld van anderen tijdelijk gebruiken, tegen betaling. Past best in onze deel-economie. En het is best eerlijk om anderen te betalen voor het lenen van hun spaargeld. Zij krijgen er ook wat voor terug.
(Het verhaal dat banken meer uitlenen dan ze aan spaargeld hebben, en daardoor veel meer rente binnenkrijgen dan ze uitgeven, is even voor mijn eigen keuze niet relevant. Da's een verhaal voor de economie als geheel, dat zijn andere blogs)

Het is natuurlijk niet dat kopen moet, of dat lenen moet, he. Maar keuzes kun je 2 kanten op maken, en daarbinnen vaak nog met subkeuzes. Er is niets volledig mooi, of volledig slecht.
Een hypotheek is een grote keuze, met veel langdurige en dure impact. Een huis met een hypotheek is een berg stenen waar je verantwoordelijk voor bent. En zoals met alle verantwoordelijkheden, kan het een blok aan je been zijn. Kan je die verantwoordelijkheid aan?
En wil je de energie er in steken om die verantwoordelijkheid goed te nemen?

Want we kiezen toch dingen die we zelf willen, niet omdat anderen het willen. Of de reclame. Of een blog. Maar omdat we zelf een goed leven in het verschiet zien, en daarnaartoe werken. (Of daarin)
TOCH?

Als de economie die keuze biedt, wil jij die? Of wil je juist vrijheid? Is een huis-kopen daarmee de (extra rente) betalingen waard? Is het zo leuk, of wil je zo groot wonen, of zo'n speciaal huis hebben?
En als ik betaal voor mijn hypotheek, moet ik dan altijd alles direct afbetalen, of wil ik wat geld gebruiken, om nu al van mijn leven te genieten (voordat ik oud en met pensioen ben). Dat ik dan wat langer moet betalen voor mijn geld-van-de-geldwinkel, tja. Dat maakt het geniet-geld wat duurder. Maar daar mag ik toch voor kiezen? Als ik het dat waard vind?

Keuzes, keuzes.
Ik hoop dat altijd dat mensen bewust kiezen, liefst met inzicht op de impact op je leven: Past deze keuze in jouw leven?

Natuurlijk houden we in de gaten: kun je dat betalen? Jij kent jouw geld en de uitgaven in jouw leven. Want je wilt natuurlijk niet jezelf in de nesten werken met je keuzes voor jouw leven. Dan wordt het geen goed leven. Details ga ik niet uitwerken en al helemaal niet voorschrijven. Ik hoop juist mensen te stimuleren en de mogelijkheid te geven om zelf na te denken en keuzes te maken. Daarvoor zijn we binnen deze blogwereld slim genoeg.

En het was nou net de bedoeling om slim kiezen voor jouw leven zodat je een maximaal goed leven kunt leven. Soms wil je daarvoor een beetje betalen nu - om straks met minder toe te kunnen. Of je betaalt wat langer om nu toch bepaalde uitgaven te kunnen doen. Die zijn het waard. Of je kiest voor nu huren en bijvoorbeeld makkelijk kunnen verhuizen voor een andere baan of.....

Op een dag als deze vertrok Marco Polo naar China.
Wat zijn jouw keuzes?

zondag 26 april 2015

Vrije tijd nuttig besteden en consuminderen.

Met het huwelijk dat dichterbij komt, zijn we er ook steeds meer tijd aan kwijt. Tijd die deels niet te voorkomen is (de gemeente nog bepaalde papieren sturen...), en deels voortkomt uit het feit dat we veel dingen zelf doen. Is het nou verstandig om dingen zelf te doen ipv in te kopen?

Dat zelf doen is een keuze vanuit consuminderen: zelf alcoholica inkopen is goedkoper. Al doen we het voor dit feest niet altijd op z'n goedkoopst, want we hebben bijzondere biertjes ontdekt die we willen delen met onze gasten, en die zijn niet gekozen op goedkoopte. Toch denk ik dat we al met al een deel van de kosten omzeilen door dingen zelf te doen. Dat is iets waar we allebei wel oog voor hebben, en energie in willen steken.
Nou heb ik geen zin om uit te rekenen hoeveel, dus wie weet houdt ik onszelf voor de gek.

Maar ik merk dat het zelf doen ook betekent dat we veel dingen precies volgens onze wensen maken of kiezen. En dat voelt bijzonder en goed, zeker voor een speciale dag als deze.
De bruidsjurk heb ik op maat laten maken, precies in de kleur die ik wilde en met wat aparte aspecten (we gaan fietsen in de jurk, op onze ligfietstandem....). Normale bruidswinkels vonden dit hele lastige zaken, zou erg lang gaan duren, en naar de kosten heb ik niet eens durven vragen. Terwijl fietsen is wat ons bindt en wat we het liefste doen. En toen bleek de maatjurk (bij dat aparte zaakje via internet) minder te kosten dan de meeste jurken in de winkel. Dus: en precies wat ik zocht, en schappelijk voor het budget. En de fiets hadden we al, dus die kost niets meer.

En dan is er nog het feit dat door het zelf doen of zelf maken, we veel meer genieten. We hebben niet alleen het feest, maar ook alle voorbereidingen waar we van genieten. Ik ben al maanden aan het haken voor corsages en versieringen, die we verder dus beperkt kopen. Bij elk haakseltje geniet ik al voor.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat zaken die we niet leuk vinden om te doen, dat we die uitbesteden (of aan vrienden/familie vragen). Dat is natuurlijk wel luxe manier van werken. 
Ongetwijfeld kan het budget dus nog wel lager, en gaan we niet voor het minimum aan geld. De consuminder politie kan dus vast bonnen gaan uitschrijven. Tja, consuminderen is een gewoonte, maar geen heilig doel voor ons. Dit feest is om te beginnen al niet "nodig", dus alleen een luxe uitgave voor ons gevoel. Een luxe die we nog deels consuminderig invullen.

Maar ik vind het wel bijzonder om te merken dat onze consuminder gewoonten niet alleen geld besparen, maar ook zorgt dat we zoveel meer genieten. Omdat we bewust kiezen voor een boerderij ipv een partycentrum, en genieten van het maken van bloemenmandjes.

En dan is er nog het feit dat ik door het maken en (zelf) organiseren allerlei zaken leer. Hoe vraag je iets aan verschillende personen, zodat ze het nog doen ook? Hoe maak je beklede mandjes? 
Die kennis kan ik vast nog gebruiken. Dat merk ik tegenwoordig steeds vaker: dat ik dingen ken, kan en weet is geloof ik bijzonder. Terwijl het vaak voortkomt uit consuminderklussen.

Dan hoor ik nog wel eens van mensen dat ze dit "werken voor jezelf" vervelend vinden en dat het zo weinig oplevert.
Tja, als uurloon geloof ik best dat ik daar niet voor naar een baas ga. Maar alle beetjes die ik kan besparen met werk dat ik niet vervelend vind, vind ik pure winst. En de meeste zaken brengen me niet alleen kleine beetjes euro, maar ook allerlei soorten lol en genieten. 
En dat heb ik dingen die ik inkoop niet: regelen en afspreken is een gedoe, en dan kan het ook prima nog fout lopen of anders lopen dan ik wenste. Of ik kom uit bij zeer sjieke zaken, die eerder gelikt dan persoonlijk aanvoelen.
Ik zou al deze voorbereidingsuren ook extra TV hebben kunnen kijken of gaan wandelen of extra uren solliciteren. Maar de herinneringen van het voorbereiden en de voorpret (en hopelijk ook van de dag), die voelen toch echt onbetaalbaar. Mijn tijdsbudget besteed ik dan goed, vind ik. Want mijn levenstijd is ook zeker niet oneindig. Ik besteed mijn leven met meer (geluks)rendement als ik mijn tijd en aandacht in het voorbereiding stop, dan als ik er euro's in stop. 

Nu kan je geluksrendement per besteed uur verschillen van het werk en de situatie. Maar als je alleen euro's per uur telt en optimaliseert, dan kom je niet tot het goede antwoord. Dat ervaar ik de laatste tijd erg sterk. Het voorbereiden laat me over allerlei aspecten van het huwelijk nadenken, genieten en leren, en dat zou ik zeker niet willen missen. Ik geloof zelfs dat ik als mens stukjes groei hierdoor.

Al kan ik de winst-die-geen-euro's-is niet zichtbaar in een portemonnee stoppen, ik voel me juist erg rijk met het besteden van onze (vrije) tijd. 

zaterdag 25 april 2015

spaarhypotheek wegwerken- mijn uiteindelijke actie - stap 4

He he, qua spaarhypotheek is de kogel nu door de kerk: de formulieren zijn ingevuld en verstuurd.

Ik ga een klein beetje aflossen, 2000 euro. Op een hypotheek peanuts natuurlijk. En voor een spaarhypotheek normaal niet zo slim (zie blogs van rentenieren ). Maar volgens de adviseur in dit geval net genoeg aflossing om bij de renteherziening (waar ik eind dit jaar een voorstel voor krijg) waarschijnlijk in een lagere rentecategorie te vallen. En minder rente betalen was mijn doelstelling, ik wil zo min mogelijk betalen voor het "huren" van geld.

En ik ga weer het maximum bijstorten, met een verkorting van de looptijd. Dat kon dit jaar voor het laatst via een bepaalde administratieve route, die niets kostte (en daarna 150 euro ging worden). De maandlasten worden dan wat hoger vanaf nu. Maar met deze inkorting kom ik tot de minimale spaarhypotheekduur van de belasting (20 jaar). Dus de 100 euro verhoging per maand nemen we.
Ik hoop volgend jaar weer een bijstorting te kunnen doen, zodat ik de maandlasten dan weer kan laten zakken. Maar zelfs als dat niet lukt, zijn deze maandlasten op te brengen voor ons.

En de einddatum van de hypotheek ligt nu vóór de pensioendatum van vriendlief (die een aantal jaar ouder is dan ik). Ik had de hypotheek afgesloten met als einddatum mijn 65e. Maar onze droom is dat we samen met pensioen kunnen op zijn pensioendatum. Een eerste stap daarvoor is de hypotheek voor de pensioendatum exit te hebben. Dat lijkt nu aardig te lukken. Stap 1 van het grote plan is in zicht!
Wel moeten we hierna nog een alternatief pensioen/spaarpotje gaan realiseren om mijn niet-werken-maar-ook-nog-niet-oud-genoeg-voor-pensioen jaren te overbruggen. En natuurlijk kijken of we onze maandlasten nog kunnen verlagen. Dus voorlopig hebben we nog veel te doen.
Maar we doen stapje voor stapje naar het doel toe, 1 ding tegelijk.

Het tijdstip van de renteherziening wordt de volgende mogelijkheid waar we tactische stappen kunnen doen: hoeveel jaar zetten we de rente vast? Of gaan we voor variabele rente? Gaan we eventueel extra aflossen? (aflossen is niet voordelig bij een spaarhypotheek, heeft rentenieren uitgerekend, en die berekening ziet er solide uit)
Of verkopen we, op zoek naar een nog perfecter huis? Dan kunnen we van de spaarhypotheek helemaal af, en wordt het een hypotheek waar we tussendoor echt op af kunnen lossen.

Ik hoopte bij het afsluiten van de hypotheek "iets aflosserigs" te kunnen doen, maar dat het ook echt allemaal lukt, voelt best wel powerful. Alsof ik - onzichtbaar- een nieuwe financiële defensie rondom mijn huisje en mijn leven heb kunnen opbouwen. Kom maar op leven, ik kan nog meer klappen hebben! Mijn huisje lijkt in ieder geval veilig voor me.

Voorlopig ben ik tevreden en trots met mezelf. Nu alleen nog bedenken hoe ik dit ga vieren, dat we over het heftigste van de hyptoheek heen zijn.
Heeft iemand ideeen hoe we deze stap 4 kunnen vieren?

woensdag 22 april 2015

picknicken met bloggers

Van de week heb ik weer sporten, een klusje en een leuke ontmoeting gecombineerd.
Ik fietste naar het hoofdkantoor van de bloemenhandel, besprak mijn bloemengedoe, en fietste door naar mijn afspraak bij het recreatiegebied met JeGeldOfJeLeven.

Altijd spannend, als je iemand niet kent, tenminste: niet van uiterlijk. Want op de blogs staan toch wel zaken die niet iedereen weet, ook op het hare. Dus van haar binnekant ken ik sommige dingen al heel goed. En zij van mij ook. Maar hoe is haar buitenkant?

Ze blijkt een stevige, gezellige vrouw. Langer dan ik dacht. Vrolijke blik. Het is dat ik weet dat ze thuis zit met een overloop en emoties, het is bij de picknick niet aan haar te merken. We kletsen gezellig, en voor we het weten is het uur om (en zij heeft afspraken dus we hebben geen uitloop). En dan lukt het nog niet om snel weg te lopen....
Goed teken!
Ik hoop dat een volgende ontmoeting ook gaat lukken.

Ik merk dat ik het erg leuk vind om met een vrouw te spreken die ook kostwinner is (al ben ik dat niet meer, wel lang geweest) en in de financiele wereld zit. Daar werkt, maar wel heel secuur met geld omgaat en bewuste keuzes maakt.
Mensen vinden die nadenken en bewust kiezen (zelfs al maken ze andere keuzes dan ik), is best lastig. Veel mensen denken niet na. Veel mensen betalen voor dat nadenken en uitzoeken liever een adviseur, of lopen de reclame achterna. En juist praten met eigen-denkers helpt me om opties te blijven zien, en daarin mijn eigen keuzes te maken.

Wie weet organiseer ik nog een keer een openbare consuminder-picknick. Gewoon voor de gezellligheid, want de genoeg-dag copieren kan ik niet en wil ik ook niet (ik heb nu al tijd tekort!). Zouden er mensen zijn die dan ook willen komen?

dinsdag 21 april 2015

Mijn excuus om niet te bloggen

De laatste tijd niet geblogd. Besef ik opeens. Hoe kan dat nou?
Moe: ja. Een baan en verdriet kosten blijkbaar energie. En solliciteren.
En ik doe tegenwoordig weer lekker veel aan sport.
Maar ik heb ook een goed excuus: ik ben druk bezig geweest (en nog) met het organiseren van een trouwfeest. Ons trouwfeest.

Mijn vriend gaat mijn ex-vriend worden op 1 mei, en heet dan "mijn man".
Waarom?
Tja, juridisch en logisch gezien een onzin feest. Economisch is het al helemaal niet handig: dit kost geld, best wel wat (ook al zijn we geen mensen voor sjieke locaties en dure diensten). Toch willen we best wel graag aan de wereld laten weten dat we elkaar lief vinden. En bij elkaar horen.
Een pure luxe uitgave dus. Puur voor ons gevoel en om mooie herinneringen te maken.
Dit is iets dat voor ons een goed leven maakt, het is niet iets wat ons helpt snel met pensioen te kunnen.

Voor ons beiden is de stap naar het publiekelijk toegeven van het dat we elkaar lief vinden een grote. Hij is een binnenvetter, en praat niet makkelijk. En een klein rugzakje met een verledentje-vol zaken.
Ik lijk bijzonder extravert. Al praat ik over de zaken die me echt aan het hart gaan nou net heel moeilijk. (Dat is ook de reden dat ik anoniem blog) En de liefde is een onderwerp dat me aan het hart gaat, maar waar ik ook een grote rugzak met verdriet uit het verleden mee rondtors.
Dus het duurde een jaar voordat ik aan Lief en aan intieme vrienden durfde toe te geven dat ik "iets had". Langer nog voor niet-intimi.
En praktische zaken regelen is niet intiem, dat durfde ik een paar jaar geleden al wel.

Maar openbaar toegeven en hardop zeggen dat ik hem lief vindt? En wil houden?
<SLIK!>
Dat gevoel heb ik nog steeds een beetje. Maar het slijt. En:

Tot mijn verbazing reageert iedereen uit onze omgeving positief. Ik ben niets gewend (en mijn familie heeft nog steeds die houding), dus het zijn voor mij bijzondere en onverwachte kadootjes (die sommige stenen uit de rugzak wat lichter maken), als iemand blij kijkt of een lieve opmerking maakt. Of meehelpt.
Dus voor mij is een onverwachts, maar heel welkom bijverschijnsel van dit huwelijk, dat een deel van mijn oude verdriet verdwijnt. Geen kado in euro's, maar wel echt een kado voor mij.

En met geen-baas is organiseren niet zozeer stress, al een soort werk. Leuk werk, want we mogen zelf alles bepalen: hoeveel, of helemaal niet.
We zijn allebei niet zo heel erg traditiegetrouw: tradities en regels zijn een mogelijkheid of een inspiratie, maar als het voor ons niet goed voelt, doen we het lekker niet. Of anders.
En alle beslissingen komen we samen snel uit en ze voelen goed. Goed teken toch?
Dus ik beschouw deze tijd als een kadootje van mijn vorige baas: ik mag rustig organiseren en daarmee genieten van alle voorbereidingen voor mijn huwelijk.
En het solliciteren lukt ondertussen ook, ik ben bij 1 bedrijf door naar de laatste ronde. Dus de baan gaat vast wel lukken voor Kerst.

En ik ben wederom blij met onze defensieve manier van geld omgaan: het huwelijk doen we uit een spaarpotje dat al stond. Dus de WW maakt voor ons geen probleem (daarvan kunnen we leven zoals we al deden, al is het sparen nu wel wat moeilijker) van ons huwelijk.

En ik ben nu door het grootste deel van de klussen heen (denk ik elke keer), en ik merk dat ik weer zin heb om te bloggen. Dus: ik ben weer terug!

woensdag 1 april 2015

spaarhypotheek wegwerken- overzicht antwoorden - stap 3

Wat heeft onze hypotheekadviseuze geantwoord op mijn vragen?
1-Wat is het effect (looptijdverkorting) van een bijstorting (even groot als vorig jaar) in de vorm van aflossing op de hoofdsom?
2-wat is het effect (looptijdverkorting) diezelfde bijstorting als storting op het spaardepot?
3-wat is het effect (maandlastenverlaging) van diezelfde bijstorting als storting op het spaardepot?
4-wat zijn de laagste maandlasten waar ik ooit naartoe kan werken?

Ik heb haar antwoord hieronder gecopieerd, maar wel even anoniem gemaakt. Schuin heb ik wat commentaar toegevoegd om het toch nog helder te maken.
  1. "Bijstorten EUR <maximale bedrag> en de looptijd 3 jaar inkorten, zal de indicatieve premie xxx,- per maand bedragen. (volgens mij een verhoging van ca 20 euro)
  2. Bijstorten EUR  <maximale bedrag> en de looptijd gelijk houden, dan zal de indicatieve premie EUR 1xx,xx per maand bedragen. Dit houdt in dat de premies buiten de bandbreedte raken en dit is dan ook niet mogelijk om uit te voeren. 
  3. Wanneer u EUR  <maximale bedrag> aflost, zal het doelkapitaal van de Woonbalansspaarrekening ook met EUR  <maximale bedrag> (naar EUR xxx.xxx,-) worden verlaagd. De indicatieve premie zal dan EUR xxx,- bedragen. (net iets hoger dan de inleg toen ik begon) De bandbreedte zal hierdoor aan de hoge kan (indicatie 1:8,2) uitkomen. Dit is met het oog op renteherziening niet wenselijk.
  4. Op dit moment ziet het ernaar uit dat de hoogste jaarinleg ongeveer EUR xx.xxx,- is geweest. Bij een bandbreedte van 1:7, zal de laagste jaarpremie niet lager mogen zijn dan EUR x.xxx,xx. Op uw vorige polis lijkt het dat uw laagste jaarpremie EUR x.xxx,-- is geweest, omdat door een wijziging u geen volledig spaarjaar EUR 1xx,- per maand heeft betaalt.


Mmmmm. En wat betekent dit voor onze spaarhypotheek?
  • De mevrouw heeft niet begrepen dat ik als ik aflos, ik de looptijd wil verkorten. Ze heeft een antwoord over andere maandlasten gegeven. Helaas, geen prijs en geen punten gescoord! Ik wilde wat anders weten.
  • En bijstorten-en-de-maandlasten-verlagen kan al niet meer. Goed teken, dan is mijn spaarpot al bijna maximaal 
  • Het laatste punt gaat over de laagste premie die ik heb betaald. Dat zou de laagste premie = maandlast zijn die ik kan realiseren bij deze spaarhypotheek. Laat de laagste premie die ik heb betaald nou toevallig OK zijn ivm de stortingen die ik al heb gedaan. Heeft haar collega dat vorig jaar toch goed uitgerekend. Duh!
Wel bedenk ik me nu dat aflossen op de hoofdsom de rente verlaagt die ik over die jaren betaal. En wie weet kom ik dan wel in aanmerking voor een lagere rente. Daar zit ik namelijk maar duizend euro boven. Ik wil een paar duizend euro aflossen/bijstorten, dus wie weet kunnen we hier wel wat leuks mee doen.
Minder rente betalen is minder HRA. 

Maar er blijft nog steeds ook minder rente over die ik aan de bank moet (gaan) betalen. En daar gaat het me eigenlijk wel om.
Dus als die mevrouw weer belt, ga ik daar toch eens over praten.

Het enige wat me nog weerhoudt bij te storten-en-de-looptijd-te-verkorten, is het deflatie spook. Maar daarover later meer.

Spaarhypotheek samenvatting van de regels

Nog even de spelregels van een spaarhypotheek op een rij:
-een hypotheek die je tijdens de looptijd niet aflost. Je betaalt aan de bank dus hetzelfde bedrag rente de hele looptijd, die je mag aftrekken (HRA is dus maximaal).
-een gekoppelde (geblokkeerde) spaarrekening waar je elke maand op stort, zodanig dat je aan het eind de totale leensom hebt gespaard. Deze rekening telt niet mee voor je vermogen in box 3. Dit heet de "vrijstelling KEW".
-de rente op hypotheek en spaarrekening zijn gelijk. Daardoor hebben rente veranderingen niet zoveel invloed op de maandlasten.
-Aan het eind van de looptijd lost de spaarrekening de hypotheek af.
-Ik heb mijn rente vastgezet, 9 jaar geleden. Over 1 jaar is die periode afgelopen, en moet ik opnieuw kiezen voor vastzetten of juist niet.

De belastingdienst heeft voor deze hypotheeksoort spelregels opgesteld. Wanneer mag dit spaardepot zo buiten de belastingaanslag (box 3) worden gehouden:
-je spaart ten minste 20 jaar. (voor bedragen onder de 36.000 geldt een termijn van tenminste 15 jaar).
-je spaart maximaal 160.000 euro bij elkaar via de spaarhypotheek. Hogere bedragen doen niet mee aan dit gunstige verhaal. Die worden gewoon belast.
-de hoogste inleg (opgeteld over 1 loopjaar van de hypotheek) is maximaal 10 keer groter dan de laagste inleg. Dit wordt bekeken over de totale hypotheekduur. De verhouding tussen hoogste jaarinleg en laagste jaarinleg noemen ze "bandbreedte". 

Zoals bij alle hypotheken mag je hier aflossen. Maar bij deze hypotheekvorm kan je ook extra storten op die geblokkeerde spaarrekening. Met de huidige spaarrekeningrente is dat best interessant: 4% krijg je anders nergens op je spaargeld. 
Bedenk wel even: het geld komt niet meer terug, het zit vast "in je huis". Dus dat doe je alleen als je voldoende buffer hebt.
Ik heb mijn box 3 van de belasting al vol....

Maar die laatste regel van de belastingdienst (1:10) maakt het echt lastig. Je kan dus niet onbeperkt bijstorten, het moet in beperkte beetjes.
De banken houden bij hun berekeningen een veiligheidsmarge aan en willen je niet meer dan 1:7 extra laten storten op de spaarrekening. 
Let wel even op he: wat je per maand betaalt is een stuk rente (op de hypotheek), een stuk inleg op je spaarrekening ("premie" of "inleg") en soms een stuk levensverzekering. Die laatste heb ik niet. Maar let op als je zelf gaat rekenen. En voor het berekenen van de bandbreedte wordt alleen alle inleggen opgeteld.

Bij aflossen en bij bijstorten kun je kiezen:
om je maandlasten te verlagen 
OF 
om de totale looptijd te verkorten.
De meeste adviseurs gaan automatisch uit van maandlasten verlaging. Voor mij is dat opletten. Ik ga voorlopig voor de looptijdverkorting. In verband met pensioenplannen (mijn vriend is 8 jaar ouder....) en in verband met het feit dat ik aan de bank minder jaren rente wil betalen. (al weet ik niet zeker of ze dat laatste verrekenen in hun nieuwe maandbedragen).